6 juli 2010

Het stimuleringsplan voor open standaarden (in combinatie met open source) krijgt minder geld dan vorig jaar. Toen was het budget voor NOiV (Nederland Open in Verbinding) 1,35 miljoen, maar met een 'bonus' van 2,3 miljoen daar bovenop. Die 3,6 miljoen was volgens het NOiV krap. Voor 2010 wordt bijna 1 miljoen minder toegekend: 2,7 miljoen euro. Het ministerie van Economische Zaken (EZ) zet deze verlaging van budget neer als een verdubbeling. Dat meldt demissionair minister Maria van der Hoeven in de voortgangsrapportage over NoiV aan de Tweede Kamer. De 1,35 miljoen extra wordt vergeleken met het basisbudget dat jaarlijks geldt voor het actieplan. NOiV, tegenwoordig onderdeel van ICTU, claimde in februari vorig jaar al extra geld. Het stelde toen in het eigen jaarplan dat er 2,3 miljoen euro extra nodig was om de doelstellingen voor 2009 te halen. Hierna meldde EZ dat er geen sprake was van budgetverhoging, waarna het jaarplan offline gehaald werd. Staatssecretaris Heemskerk kende in maart de gevraagde 2,3 miljoen wel toe. Dit ondanks de afzwakking van het actieplan, dat niet langer dwingend voor gemeenten geldt.

Volgens Van der Hoeven is het extra geld nodig om het draagvlak voor open standaarden en open source-software te vergroten. De overheid voelt wel voor programmatuur met open standaarden, en ook open source, maar er zijn manco's. Van der Hoeven meldt in haar brief aan de Tweede Kamer dat het draagvlak bij overheden groot is, dat het beleid breed wordt omarmd, maar dat daadwerkelijke implementatie en gebruik van open standaarden 'nog veel inspanning vergt'. Zo blijft het gebruik van open source in de kantooromgeving achter, geeft Van der Hoeven toe. Dat komt door een gebrek aan aansluiting op open standaarden, schrijft de demissionair minister. Zij wijt dit aan de complexiteit van de desktop van elke grote organisatie, wat 'een samenspel is van honderden (en soms wel duizenden) verschillende soorten software'. 'Om open source-software op de desktop een kans te geven, moeten deze applicaties uit de voeten kunnen met open standaarden. Dat is tot nu toe vaak niet het geval'. Doordat bestaande desktopapplicaties niet aansluiten op open standaarden, maakt open source dus minder kans. Van der Hoeven erkent dat het doorbreken van deze 'legacy-problematiek weerbarstig is, soms kostbaar, en dat het krachtige sturing en een lange adem vereist'. Bovendien is er naast de programmatuur nog een groot struikelblok: weerstand van gebruikers, vanwege uitwisselingsproblemen. Die doemen volgens Van der Hoeven op als de desktop wel met open standaarden en dan open source zou werken. 'Die uitwisselingsproblematiek is veelal te wijten aan de ICT-systemen van externe organisaties, burgers of bedrijven die niet werken op basis van open standaarden. De open werkplek komt daardoor maar moeilijk van de grond'. Dat is gebleken met de omstreden GOUD-desktop, de uniforme desktop voor de Rijksoverheid. Open source is bij de overheid wel verd gevorderd op de achtergrond. Van der Hoeven schrijft dat het gebruik van 'volwassen' open source-software bij overheden toeneemt in de back- en midoffice. Dit betreft achterliggende systemen, zoals bijvoorbeeld databases, applicatieservers en cms-en (content management systems). Zo heeft de overheid voor open source-cms Hippo gekozen voor de alomvattende website Rijksoverheid.nl. Ook wordt er geëxperimenteerd met een open source alternatief van Active Directory. Het extra budget dat voor 2010 is toegekend wordt gebruikt om vier benoemde NOiV-knelpunten aan te pakken: het achterblijven van de implementatie en gebruik van open standaarden, het achterblijvende gebruik van open source in de kantooromgeving (de desktop), het ontbrekende bestuurlijke draagvlak voor het NOiV-beleid in de zorg en het onderwijs, en het gemis van kennis en middelen om implementaties effectief te doen. Die knelpunten zijn benoemd op basis van de NOiV Monitor 2009. De aanpak van die knelpunten gebeurt met diverse acties. Een daarvan is het vaststellen van open standaarden door het Forum en College Standaardisatie. Daarnaast wordt er meer aandacht gegeven aan betere adoptie en gebruik van open standaarden. Het is niet bekend of dat aanmoediging, concrete begeleiding of – al dan niet zachte – dwang betreft. Verder zoekt de overheid meer samenwerking met open source communities. Ook wordt de ondersteuning en monitoring van aanbestedingen geïntensiveerd, en krijgt open source-software op de desktop speciale aandacht. Tot slot moet het NOiV zich sterker opstellen naar bestuurders, met name in de zorg en het onderwijs, om open standaarden en open source-software daar hoger op de agenda te krijgen. 'De adviesfunctie, de platformfunctie voor interactieve kennisdeling en de faciliterende rol van het programmabureau worden versterkt', belooft Van der Hoeven aan de Tweede Kamer. Het zijn allemaal hele mooie woorden. Ik geloof alleen niets van de daadwerkelijke mogelijkheden van het NoiV om die doelstellingen te bereiken.