Category Archives: Informatiemaatschappij

Searching for truth

Twee interessante documentaires vandaag: een video en een podcast over een van de meest problematische facetten van de huidige informatiemaatschappij: de enorme vlucht van desinformatie, ‘fake news’ en de onmogelijkheid om ieder bericht te checken of ‘waarheid’ en betrouwbaarheid. In de tijd dat ‘deep fakes’ meer worden geloofd dan de originelen, bewustzijn dat de mogelijkheden tot manipulatie gigantisch zijn en moeilijk te achterhalen is een belangrijke eerste stap.

In de documentaire ‘Fake. Searching for truth in the age of misinformation’ de kernvraag is voortdurend hoe feit van fictie kan worden onderscheiden. Een interessante documentaire waarin de nadruk ligt op het ontwikkelen van mediawijsheid, de economische kanten van ‘fake news’ en de rol van computers, AI en machine learning in de opkomst van ‘fake news’. De rol van social media daarin wordt eveneens aan de orde gesteld.

De episode ‘Fake News. An origin story’ op Hidden Brain, een van de meest populaire podcasts vandaag de dag, gaat op zoek naar de ‘roots’ van ‘fake news’ en maakt duidelijk dat het niet iets is wat alleen vandaag voorkomt. We gaan terug naar 1609, toen het normaal was om ‘feiten’ vermeld in elkaars pamfletten of kranten als ‘fake news’ te karakteriseren. Host Shankar Vedantam en zijn gasten maken duidelijk dat er altijd discussies zijn geweest over de ‘echtheid’ van feiten en nieuws. Het is wel zo, als zo duidelijk wordt geponeerd, ‘the stakes of disinformation have risen with time.’

De documentaire:

De podcast:

Share This:

Childhood 2.0

Het leven van kinderen was vroeger gevuld met stoeien in de buitenlucht en avonturen van de verbeelding. De tijden zijn veranderd.

De film Childhood 2.0 karakteriseert onze moderne generatie kinderen en tieners als slachtoffers van het informatietijdperk. De jongeren van vandaag zijn (volgens de film) ten prooi gevallen aan smartphones en gameconsoles.

Deze huidige trend van eindeloze afleiding heeft een monster gecreëerd. Het aantal depressies en zelfmoorden neemt toe, jeugddiabetes is hoog en sociale vaardigheden en geestelijke gezondheid komen in het gedrang. Veel kinderen brengen dagelijks evenveel uren op hun telefoon door als volwassenen op hun werk.

Volgens het panel van geïnterviewde experts resulteert deze afhankelijkheid in een spervuur ​​van (angst-)prikkels, die kinderen over het algemeen slecht kunnen verwerken. De filmmakers spreken ook met ouders die getuige zijn geweest van een transformatie bij hun kinderen.

De kinderen zelf spreken over de overweldigende aantrekkingskracht van hun apparaten, de druk die deze apparaten op hen uitoefenen in hun dagelijks leven en de uitdaging waarmee ze worden geconfronteerd wanneer ze proberen ze helemaal in de steek te laten.

De film kan lang niet alles onderbouwen, maar het staat buiten kijf dat kinderen meer angstig en depressief worden van de druk die ze ervaren. De tweede helft van de film gaat bijna alleen over pornografie, seksuele activiteit en seksuele druk, die allemaal veel prominenter zijn in het dagelijks leven van kinderen en tieners dan ooit tevoren. Dit had veel korter gekund, zonder dat het aan de boodschap iets had afgedaan.

Kortweg: verplicht ‘kijkvoer’, maar niet voor kinderen. De film duurt 1 ½ uur, maar het is zeker de moeite waard om wat inzicht te verwerven in het leven van opgroeiende jongeren en de problemen waarmee ze worden geconfronteerd.

Share This:

Network Society

In onze maatschappij van vandaag zien we een enorme verandering optreden door de altijd aanwezige hyper-connectiviteit, mogelijk gemaakt door de huidige ‘smart’ informatietechnologie. Deze enorme connectiviteit heeft grote gevolgen voor technologie en economie alsmede voor cultuur, sociale instituties, religie en welbevinden. Het leidt tot een nieuwe organisatie van sociale structuren. Deze ontwikkeling wordt veel aangeduid met het concept van de netwerkmaatschappij.

Een netwerkmaatschappij kan omschreven worden als ‘a society whose social structure is made up of networks powered by micro-electronics-based information and communications technologies.’ Dat is zoals een van de voornaamste theoretici van het concept het omschrijft: Manuel Castells, The Rise of the Network Society (Oxford, 2000), p. 17. Castells toont in zijn boek aan dat er altijd sociale netwerken geweest zijn, maar dat ze fundamenteel veranderen door het gebruik van ICTs aangezien deze helpen ‘to create and sustain far-flung networks in which new kinds of social relationships are created.’

Castells noemt de netwerkmaatschappij ook een ‘informationele samenleving’, een samenleving waarin de sociale structuur bepaald en gevormd wordt door informationele processen in netwerken. Mensen raken innig verweven met netwerken die er voor hen toe doen en vergeten alle ‘contacten’ die er voor hen (om wat voor reden dan ook) niet toe doen. Het leidt tot blikvernauwing, informatiebubbels en intolerantie. Het leidt ook tot een nieuwe sociaal-economische strijd: niet zozeer over uitbuiting (hoewel dat ook en misschien nog wel meer plaatsvindt), maar vooral over economische overbodigheid. Het risico om economisch overbodig te worden leidt voor grote delen van onze bevolking een voortdurende bron van onzekerheid. In elk netwerk moet iedereen voortdurend laten zien dat ze er nog bijhoren én van meerwaarde zijn. Mensen worden onderweg achtergelaten. De netwerkmaatschappij kan ook tot een egocentrische (wellicht zelfs egoistische) samenleving worden.

Onderstaande video laat in het bestek van een half uur zien wat die netwerkmaatschappij inhoudt, kijkend vanuit de positieve kant. De negatieve aspecten worden onderbelicht. Wel de moeite waard om te bekijken, zeker ook omdat het maatschappelijke vragen oproept die door ons nog veel te weinig worden gesteld

Share This: