In onze maatschappij van vandaag zien we een enorme verandering optreden door de altijd aanwezige hyper-connectiviteit, mogelijk gemaakt door de huidige ‘smart’ informatietechnologie. Deze enorme connectiviteit heeft grote gevolgen voor technologie en economie alsmede voor cultuur, sociale instituties, religie en welbevinden. Het leidt tot een nieuwe organisatie van sociale structuren. Deze ontwikkeling wordt veel aangeduid met het concept van de netwerkmaatschappij.
Een netwerkmaatschappij kan omschreven worden als ‘a society whose social structure is made up of networks powered by micro-electronics-based information and communications technologies.’ Dat is zoals een van de voornaamste theoretici van het concept het omschrijft: Manuel Castells, The Rise of the Network Society (Oxford, 2000), p. 17. Castells toont in zijn boek aan dat er altijd sociale netwerken geweest zijn, maar dat ze fundamenteel veranderen door het gebruik van ICTs aangezien deze helpen ‘to create and sustain far-flung networks in which new kinds of social relationships are created.’
Castells noemt de netwerkmaatschappij ook een ‘informationele samenleving’, een samenleving waarin de sociale structuur bepaald en gevormd wordt door informationele processen in netwerken. Mensen raken innig verweven met netwerken die er voor hen toe doen en vergeten alle ‘contacten’ die er voor hen (om wat voor reden dan ook) niet toe doen. Het leidt tot blikvernauwing, informatiebubbels en intolerantie. Het leidt ook tot een nieuwe sociaal-economische strijd: niet zozeer over uitbuiting (hoewel dat ook en misschien nog wel meer plaatsvindt), maar vooral over economische overbodigheid. Het risico om economisch overbodig te worden leidt voor grote delen van onze bevolking een voortdurende bron van onzekerheid. In elk netwerk moet iedereen voortdurend laten zien dat ze er nog bijhoren én van meerwaarde zijn. Mensen worden onderweg achtergelaten. De netwerkmaatschappij kan ook tot een egocentrische (wellicht zelfs egoistische) samenleving worden.
Onderstaande video laat in het bestek van een half uur zien wat die netwerkmaatschappij inhoudt, kijkend vanuit de positieve kant. De negatieve aspecten worden onderbelicht. Wel de moeite waard om te bekijken, zeker ook omdat het maatschappelijke vragen oproept die door ons nog veel te weinig worden gesteld
