15 juli 2010
Meer dan 160.000 rechtenvrije boeken uit de 18e en 19e eeuw worden gescand en vrij toegankelijk gemaakt via Google Books, de websites van de KB en Europeana. Bas Savenije, directeur van de KB, en Philippe Colombet, manager European Strategic Partnerships van Google, sluiten een overeenkomst voor het digitaliseren door Google van minstens 160.000 boeken uit de KB-collectie. Aangezien er op deze boeken geen auteursrecht meer rust, vallen ze in het publieke domein. De gedigitaliseerde boeken zullen volledig doorzoekbaar en gratis toegankelijk worden gemaakt via Google Books, de verschillende websites van de KB en te zijner tijd via Europeana. De boeken die worden gescand vertegenwoordigen het merendeel van de rechtenvrije collectie van de KB. Deze werken vormen een belangrijke toevoeging op de rechtenvrije boeken die al zijn gedigitaliseerd en doorzoekbaar gemaakt in Google Books. De collectie omvat historische, juridische en maatschappelijke Nederlandse publicaties uit de 18e en 19e eeuw die van groot nut zullen zijn voor wetenschappers en onderzoekers, zowel binnen het Nederlandse taalgebied als in de rest van de wereld. De KB maakte begin dit jaar haar ambitie bekend om alle Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften vanaf 1470 te digitaliseren. De overeenkomst tussen de KB en Google vormt onderdeel van de strategie van de bibliotheek om deze ambitie te realiseren en dient daarnaast ter aanvulling van haar eigen digitaliseringsinitiatieven. De overeenkomst volgt op vergelijkbare samenwerkingsverbanden tussen Google en organisaties zoals de Universiteit van Harvard, de Bodleian Library van de Universiteit van Oxford, het Italiaanse ministerie van Cultuur, de nationale bibliotheken van Italie in Rome en Florence en de nationale bibliotheek van Oostenrijk.
Bas Savenije: 'De KB heeft als nationale bibliotheek van Nederland de verantwoordelijkheid iedereen, overal ter wereld, digitaal toegang te geven tot alles wat in en over Nederland is gepubliceerd. De KB wil daarom alle boeken die in Nederland gedrukt zijn digitaliseren. Gezien de grote hoeveelheid publicaties die onze collectie rijk is, is dat geen sinecure. De samenwerking met Google geeft ons de unieke kans om het digitaliseringsproces te versnellen, de vindbaarheid van onze collectie te vergroten en te zorgen voor optimale toegang tot, en gebruik van een unieke verzameling van wetenschappelijke, juridische en maatschappelijke werken uit de 18e en 19e eeuw'. Het scannen zal een aantal jaren in beslag nemen. Nadat het scanproces is voltooid, komen de boeken terug in de magazijnen, zodat ze ook weer in de leeszaal beschikbaar kunnen worden gesteld. Onder de boeken die door Google gedigitaliseerd worden zijn werken van negentiende-eeuwse geleerden en staatslieden zoals Robert Fruin, J.R. Thorbecke, G. Groen van Prinsterer, Abraham Kuyper, H.J.A.M. Schaepman, Jan ten Brink, L.A. te Winkel en Matthias de Vries. Daarnaast komt er een Nationale Bibliotheekcatalogus, waardoor collecties beter vindbaar worden in Google. In de catalogus is het bezit te vinden van alle publieke bibliotheken in Nederland: de openbare bibliotheken, de universiteitsbibliotheken, de Koninklijke Bibliotheek en de Digitale bibliotheek der Nederlandse letteren. Deze Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC) moet vóór het einde van het jaar online komen. De software voor de catalogus wordt gebouwd door OCLC. 'Zoeken in bibliotheekcollecties wordt makkelijker en leuker dan ooit', zegt Bas Eenhoorn, voorzitter van de stichting Bibliotheek.nl, de gezamenlijke innovatieclub van de openbare bibliotheken in Nederland. 'Iedere zoekopdracht levert betere resultaten op, uit meer collecties'. Via de Nationale Bibliotheekcatalogus zullen de collecties ook beter vindbaar worden in Google. Daar zijn de bibliotheken, met alles wat ze te bieden hebben, nu nog nauwelijks zichtbaar. De uitgebreide informatie die bibliotheken kunnen bieden rondom de titels is nu niet snel genoeg naar boven te halen. Bovendien zullen gebruikers ook commentaar en tags kunnen toevoegen aan bepaalde bronnen. De nieuwe catalogus zal op verschillende manieren te benaderen zijn. Via de websites van de lokale bibliotheken, via de site bibliotheek.nl, en via widgets, kleine bouwsteentjes die mensen ook op hun eigen website kunnen zetten. Veel afzonderlijke instellingen hebben hun eigen catalogus al via het internet beschikbaar gemaakt. Indien de catalogi van de Koninklijke Bibliotheek en de 14 grootste openbare bibliotheken worden gecombineerd, dan kan al 80 procent van alle zoekvragen gehonoreerd worden. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de catalogi van de grote universiteitsbibliotheken. De ambitie met de NBC is om de gebruiker één zoekingang op al dit materiaal aan te bieden, zodat men niet meer hoeft na te denken over de vraag in welke collectie een boek eventueel aanwezig zou kunnen zijn. Er is voor gekozen om werkendeweg een nieuwe infrastructuur op te bouwen en zo de bibliotheken en hun leden geleidelijk te overtuigen van de kwaliteit ervan, aldus Eenhoorn. 'De catalogus wordt weliswaar gezamenlijk, maar we komen niet aan het beheer over de eigen, lokale collecties. Dat blijft de verantwoordelijkheid van de individuele bibliotheken. Die kunnen bijvoorbeeld eigen informatie toevoegen aan de collectieve catalogus'. De totstandkoming van een vrij toegankelijke, landelijke catalogus geniet brede politieke steun. Daarnaast dient het ook een ideëel doel van de sector zelf, getuige de herhaalde roep door de jaren heen om een vrij toegankelijke nationale catalogus.