4 april 2007
E-commerce begint zijn effecten te hebben op het fysieke winkelgebeuren in de binnensteden en op het platteland. Door de concurrentie van internet verdwijnen winkels, zoals reisbureaus en boekhandels, uit het straatbeeld. Dat gebeurt vooral in de binnensteden, waardoor er sprake is van leegstand en van eenvormigheid van het winkelaanbod. Dit is een van de conclusies uit de woensdag verschenen studie van het Ruimtelijk Planbureau (RPB). De Raad Nederlandse Detailhandel noemt de stelling overdreven. Voor de binnensteden zijn de gevolgen van winkelen via internet het grootst, meent het RPB. Ongeveer 42 procent van de aankopen via internet hadden de kopers zonder webwinkels in de winkelcentra van de steden gedaan, waar zich de voor e-commerce meest gevoelige winkels bevinden. Het gaat vooral om zaken met huishoudelijke apparaten, consumentenelektronica en cd's, boekhandels en reisbureaus. Op het platteland biedt internetwinkelen veel voordelen doordat zich in in de omgeving veel minder winkels bevinden. Hierdoor daalt de omzet van traditionele winkeliers, wat tot gevolg kan hebben dat deze de deuren moeten sluiten. De opkomst van servicepunten waar e-shoppers hun aankoop kunnen afhalen, biedt volgens de RPB echter kansen voor de traditionele winkeliers. Ongeveer 25 procent van consumenten die bij een servicepunt een pakket ophaalt, koopt ook iets in deze winkel.
Nederlanders schaffen via internet vooral boeken, cd's, dvd's, video's, vakantiereizen, vliegtickets en bovenkleding aan. Het aandeel van de online verkopen in de totale omzet van de detailhandel was in 2005 2,8 procent. Het RPB verwacht dat dit in de komende vijf jaar toeneemt tot tien procent. De Raad Nederlandse Detailhandel stelt dat het RPB de populariteit van de koopzondag en de slechte bereikbaarheid van de binnensteden over het hoofd ziet. 'De conclusies van het RPB zijn overdreven en eenzijdig', zegt Sjoerd Veenstra, directeur van die Raad. Hij roept gemeenten op fors te investeren in het verbeteren van de bereikbaarheid van de binnensteden. Dat een effect van online winkelen merkbaar begint te worden is wel zeker. 'Met name in de binnensteden zullen bepaalde winkels, zoals reisbureaus, bruingoed- en witgoedzaken, cd- winkels en boekhandels, als gevolg van de concurrentie van het internet, zelfs grotendeels uit het straatbeeld verdwijnen', aldus het rapport Winkelen in het internettijdperk. Wim Derksen, directeur van het RPB ziet dat internet de handel verandert. Veel klanten bestellen hun producten via de website van de winkels, of hebben producten en prijzen bekeken op het web. En soms hoeft een kledingbedrijf helemaal niet rouwig te zijn om teruglopende bezoekersaantallen. 'Ik zie dat een postorderbedrijf als Wehkamp de collectie van C & A online verkoopt. Dat is leuk! Die twee bedrijven hebben kennelijk een mooie deal gesloten'. Het RPB gaat er vanuit dat de effecten op termijn niet kunnen uitblijven. In 23 procent van de binnensteden worden minder grote aankopen gedaan. De omzet in de binnenstad zal op termijn dalen, en dat kan een goede reden zijn een vestiging buiten de binnenstad te zoeken. Daardoor zullen de Nederlandse binnensteden het moeten hebben van ‘funshoppen’ en elkaar daarbij beconcurreren. Er is verondersteld dat de opkomst van het webwinkelen minder verkeer oplevert. Dat is niet het geval, zegt het RPB. Integendeel zelfs. Vooral de markt in tweedehands artikelen op internet lokt verkeer uit. 'Deze handel leidt in potentie elf keer zo vaak als die tussen winkels en consumenten tot meer personenvervoer zonder dat daar een afname van het goederenvervoer tegenover staat', zo stelt het rapport. Overdrijven hoeft echter ook nog niet. 'Internet geeft ons bedrijf een toegevoegde waarde', zegt Will van den Hoogen, algemeen directeur van D-Reizen. Hij vertelt dat 85 procent van alle reizigers internet raadpleegt alvorens zelf via het web te boeken, een van zijn honderdzeventig vakantiewinkels te bellen, of deze te bezoeken en daar te boeken. De winkels hebben een belangrijke functie om mensen op weg te helpen met aanvullende informatie, vooral bij complexe reizen. De winkels gaan dan ook zeker niet uit de binnensteden verdwijnen.
