15 juni 210
Terwijl digitale archivering de harten van veel archivarisen al enkele jaren sneller doet kloppen, wordt de noodzaak daarvan ook in andere domeinen steeds meer erkent. Het Virtueel Platform biivorbeld, instelling voor digitale kunst, media en e-cultuur, heeft de meest urgente problemen voor digitaal materiaal in kaart gebracht. Conclusie: In Nederland is er weinig aandacht voor de archivering van deze inhoud waardoor, als er niet snel stappen ondernomen worden, binnenkort van een ‘digital Dark Age’ gesproken kan worden, waarin waardevol materiaal voor toekomstige generaties verloren gaat. Terwijl culturele instellingen al wel video's, foto's en documenten digitaliseren, dreigt recent materiaal uit het digitale domein te verdwijnen of ontoegankelijk te worden. 'Born-digital' is digitaal materiaal dat geen overeenkomstige analoge tegenhanger heeft. Zonder maatregelen gaan veel weblogs, online kunstwerken, websites, wiki's en games verloren. De eerste generaties internetgames zijn bijvoorbeeld door sneller internet niet langer speelbaar. Muziek op DAT is nauwelijks meer te beluisteren. En materiaal op verouderde systemen als Cd-i, Laserdisc en inmiddels ook al CD-ROM is niet meer af te spelen.
Denk verder aan de scripties en andere teksten in Wordperfect en op floppydisk: niet meer te gebruiken. En ook de geschiedenis van het internet vervliegt omdat oudere versies van sites niet meer te bekijken zijn. Hoogstens vinden we via systemen als de waybackmachine slecht functionerende homepages terug. Wat valt er aan te doen? Wat zijn de gevolgen van dit soort cultureel erfgoed op de lange termijn? Een van de mogelijke opties is ‘Darwinistisch archiveren’, waarbij de documentatie centraal staat en alleen de best gedocumenteerde kunst en cultuur overleeft. Een andere optie is het documenteren van het proces. In plaats van het vastleggen van de originele code van bijvoorbeeld een game of online kunstwerk is het wellicht beter om een diagram of visualisatie te maken dat alle mogelijke stadia en scenario’s van het werk weergeeft. Willen we niet in de ‘digital Dark Age’ terechtkomen, dan zijn maatregelen nodig. Specifiek voor de culturele sector gaat het daarbij om:
– Bewustmaking: over de waarde van websites, games en andere born-digital content van kunstenaars bij curators, organisaties, musea en financierende instanties;
– Financiering: preserveringsstrategieën kunnen deel uit maken van een verzoek om financiering. ‘Kunstenaars zouden een digitaal testament moeten maken’;
– Toegankelijkheid, open standaarden: omdat de meeste instituten specifieke eisen stellen, kan open source-software zowel flexibiliteit leveren die nodig is in het veld als een stevige basis vormen, samen met universele open standaarden;
– Kennisdeling: ook tussen verschillende disciplines (muziek, omroepen, games, wetenschap, mondelinge geschiedenis);
– Onderzoek en ‘best practice’: onderzoek bestaande archieven en hoe ze functioneren, en publiceer voorbeelden van best practices en onsuccesvolle strategieën. Hierdoor ontstaat een gedeelde kennisbank en wordt het leerproces beter onderhouden.
– Presentatie: er moet nadruk gelegd worden op het belang van behoud door het onder de aandacht te brengen, te presenteren en te publiceren. Het is ten slotte van wezenlijk belang dat elk werk op meerdere manieren gepresenteerd kan worden. Het veld moet zichtbaar worden.
De op basis van het Virtueel Platform-onderzoek uitgebrachte publicatie ‘Archive2020’ gaat ook in op methoden van documenteren, emulatie versus migratiestrategieën, de ontwikkeling van nieuwe software en hardware en het belang van kennisoverdracht. Archive2020 – Sustainable Archiving of Born-Digital Cultural Content is gratis te dowloaden. Deze publicatie van Virtueel Platform is een eerste stap richting meer inzicht in de uitdagingen waar born-digital archiveren mee te maken heeft en hoe je deze moet aanpakken in een dynamische en groeiende digitale wereld. Bovengenoemde maatregelen zijn in ieder geval nodig om over tien jaar nog born-digital materiaal te kunnen bekijken. Ironisch genoeg, zo wordt door het Virtueel Platform aangegeven, behoren mondelinge kennisoverdracht en zelfs het printen van internet daarbij tot de reële mogelijkheden. Ik zelf mag hopen van niet. Kennisnemen van de ontwikkelingen in digitale archivering bij archiefdiensten, archivarissen en records managers zou de publicatie een beter perspectief geboden hebben.
