19 oktober 2005
Ook in Europa reageren de verenigingen die de belangen van auteurs
verdedigen met scepticisme op Google’s plan om boeken te digitaliseren,
zelfs nu het bedrijf de Google Print websites in acht Europese landen
is gestart. Google Print werd vorig jaar gentroduceerd. Gebruikers
kunnen zoeken en resultaten vinden uit de tekst van boeken. Het was
niet dan bij de introductie van het Google Library Program dat de
eerste alarmbellen bij auteurs begonnen te rinkelen. Ze vrezen dat
Google de auteurswetgeving met voeten gaat treden door hun boeken
zonder toestemming te scannen. In Europa is, naast het Google en
Yahoo-initiatief, een eigen programma voor de digitale bibliotheek
opgestart. Om de database waarin de boeken worden opgenomen te vullen
wordt gebruik gemaakt van twee programma’s: Google Publisher en Google
Library. Uitgevers die het programma ondersteunen sturen Google een
lijst van boeken die zij in het Print-programma opgenomen willen zien.
Vervolgens scant of de uitgever of Google het gehele boek. Het
Library-programma behelst de deelname van bibliotheken om het gehele of
een deel van hun bestand te digitaliseren. Als gebruikers vervolgens
Google Print doorzoeken wordt de pagina woorop de zoekterm voorkomt
getoond. Gebruikers kunnen het document niet opslaan of printen vanaf
de site. Boeken die niet langer door het auteursrecht worden beschermd,
zijn in het geheel te raadplegen.
In augustus werd door Google het programma gelanceerd in Frankrijk,
Itali, Duitsland, Nederland en Spanje, maar in sommige landen is het
concept nog niet erg populair. ‘Most U.K. publishers have not done
deals with Google’, stelt Mark Le Fanu, algemeen secretaris van de
Society of Authors, een Britse organisatie die schrijvers ondersteunt
door hen te adviseren over onder andere contracten. Google’s programma
is nog niet gelanceerd in Groot-Brittanni, maar sommige uitgevers
hebben al wel de kans gekregen in te schrijven op het project. De
meeste uitgevers in Groot-Brittanni benaderen het programma met
voorzichtigheid, bang als ze zijn voor de auteursrechtconsequenties, zo
zegt Le Fanu. Waarschijnlijk is dat niet-academische uitgevers
toestemming moeten vragen aan iedere auteur waarvan ze werk hebben
gepubliceerd voordat de de boeken aan Google kunnen aanbieden. Veelal
is dat contractueel zo geregeld. Waarschijnlijk zijn de meeste
deelnemende uitgevers in Europa academische uitgevers, zo stelt Le
Fanu: ‘Academic publishers are enthusiastic of the initiative because
they see it as promoting sales of books that don’t get into bookshops’.
Hun contracten met auteurs staan over het algemeen digitale reproductie
toe, waardoor ze geen aparte goedkeuring van hun auteurs nodig hebben.
Auteursgroepen in Europa zijn net zo verontwaardigd als hun
branchegenoten in de VS. In europa worden nog geen rechtzaken
aangespannen, maar schrijvers zijn over het algemeen niet erg gelukkig,
zo stelt Maureen Duffy, die tot voor kort voorzitter was van het
European
Writer’s Congress, een federatie van 55 schrijversverenigingen
verspreid over Europa. ‘We wish Google had consulted us first. It’s an
interesting technological development that could make our work more
accessible, but tied up with that is that we’d want to have some say in
the conditions in which it was protected.’ Bij Google was geen
commentaar op het Europese programma. Duffy vermoedt dat Google al
begonnen is met het digitaliseren van het werk van Europese auteurs,
waarschijnlijk als onderdeel van het Library-programma. Sommige
bibliotheken die deelnemen in het programma, zoals de Bodleian Library
van Oxford University hebben gespecificeerd dat alleen boeken uit het
publieke domein mogen worden gedigitaliseerd. Dat behelst ook alle
boeken waarvan de auteursrechten zijn verlopen. Andere bibliotheken,
zoals die van de Universiteit van Michigan, staan ook toe dat
fragmenten van beschermde boeken worden getoond. Google staat het
auteurs toe zich terug te trekken uit het project. ‘That turns
copyright law on its head’, stelt Le Fanu. Normaal gesproken dient de
gebruiker van auteursrechterlijk beschermd materiaal toestemming
krijgen om het te gebruiken. Daarnaast blijkt dat vele auteurs in
Europa niet weten dat ze uit het programma kunnen stappen; Duffy was er
in ieder geval niet bekend mee. ‘We’ve not been offered to decline
yet’, stelt ze. Duffy ziet echter wel potentie in het programma: ‘It’s
not something we want to be Luddites about, but we do want a proper
protective environment and proper consultation, and preferably some
money’. Want daar draait het uiteindelijk toch om….
