Category Archives: Bibliotheken

Onwaardig

In 2020 worden wetenschappelijke artikelen van Nederlandse universiteiten en hogescholen vrij toegankelijk. De betaalmuren die de uitgevers om hun wetenschappelijke tijdschriften optrekken zijn een belemmering voor innovatie. Daarnaast moeten universiteiten veel betalen (ongeveer veertig miljoen euro per jaar) voor artikelen die hun eigen wetenschappers geschreven en ge-reviewed hebben. Een prijs zetten op raadpleegbaarheid kan in deze Open Access niet meer. Vooral de overheid staat op het standpunt dat als onderzoek met publiek geld wordt betaald het dus gratis toegankelijk moet zijn. Een curieus argument. Rijksmusea moeten dus gratis betreden kunnen worden?

Nederland kiest als gidsland exclusief voor Open Access volgens de ‘gouden route’. Deze ‘route’ ruilt het abonnementsmodel in voor een article processing charge (APC), waarbij een onderzoeker vooraf een uitgever betaalt om een artikel te publiceren. Na publicatie is het gratis online raadpleegbaar. Deze vorm van Open Access zet een prijs op de publicatie van artikelen, waardoor de uitgeverijen hun omzet veilig kunnen stellen.

Lees verder op mijn blog Bevlogen Bespiegelingen

Digital Amnesia

De VPRO-documentaire Digital Amnesia concentreert zich op de duurzaamheid van moderne artefacten zonder een materiële vorm. Een documentaire die inzicht biedt in de rol van de archivaris voor het in stand houden van informatie ‘door de eeuwen en eeuwen’. De film waarschuwt voor de gevolgen van maatschappelijk geheugenverlies. Een van de aanleidingen voor de film was de onbegrijpelijke beslissing van de Nederlandse overheid om de bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor de Tropen zonder slag of stoot ‘weg te bezuinigen’, zonder voor rede vatbaar te zijn.

Statistieken behoudsactiviteiten over 2013 in bibliotheken

Het doel van de Preservation Statistics Survey is om de status quo van de preserveringsactiviteiten binnen bibliotheken via kwantitatieve data vast te leggen, zodat er vergelijking mogelijk wordt en veranderingen kunnen worden getraceerd binnen het preserverings- en conserveringsdomein. Hieronder staat een infographic van de resultaten van dit onderzoek over 2013. Opvallend is dat het bedrag dat in bibliotheken besteed wordt aan duurzaamheidsactiviteiten daalt. In 2013 was dit 2,73% van het totale budget tegen 3,2% in 1988. Voor de rapporten van deze survey over 2013 en 2014 (waarvan (zover ik weet) geen infographic beschikbaar is!) klik hier.

Linking Open Data

Het volgende diagram visualiseert de datasets die in de Linked Open Data Cloud zijn opgenomen met hun relaties. Iedere node in dit diagram representeert een identificeerbare dataset, die als Linked Data is gepubliceerd. Linked Open Data betekent dat de datasets herbruikbaar zijn en gedownload kunnen worden via de Datahub. De laatste versie van dit diagram dateert van september 2011.

Informatie gepubliceerd als Linked Open Data stimuleert het hergebruik van data, omdat je zelf zoveel mogelijk verwijzingen aanbrengt naar kennisbronnen elders en omdat anderen gemakkelijk naar jouw informatie kunnen verwijzen.

Wikipedia definieert Linked Data als ‘a term used to describe a recommended best practice for exposing, sharing, and connecting pieces of data, information, and knowledge on the Semantic Web using URIs and RDF’.

Voor wetenschappelijke datasets betekent dit dat uitgevoerd onderzoek kan worden geverifieerd op nasis van de ‘open’ onderzoeksdata. Dat is een belangrijk middel om wetenschappelijk wangedrag tegen te gaan, maar ook om uitgevoerd onderzoek ‘her-uitvoerbaar’ te maken. Het komt de betrouwbaarheid van onderzoek ten goede.

Door op het diagram te klikken wordt een interactieve versie geactiveerd, die het mogelijkmaakt om via elke node van het diagram bij de specifieke data en databeschrijving op de datahub uit te komen. Op die manier zijn de data te bekijken via een preview, zijn kleinere bestanden als een voorbeeld van het bestand te dowbloaden en kan de totale dataset worden gedownload.

By Richard Cyganiak en Anja Jentzsch

Seeing Standards: a visualization of the metadata universe

Het is al enkele jaren oud (2009), maar is nog steeds een belangrijke mijlpaal: de grafische kaart die Jenn Riley (Indiana University Digital Library) (met het design van Devin Becker) gemaakt heeft van het ‘metadata landschap’. Ze heeft hiermee de ruim 100 metadata standaarden voor de cultureel erfgoedsector in samenhang gevisualiseerd. De kaart is een handig hulpmiddel voor degene die in zijn informatiesysteem gebruik wil maken van standaarden. Vier gezichtspunten of categorieën zijn leidend geweest:

gemeenschap (bijv. archieven, bibliotheken, musea)
domein (bijv. afbeeldingen, bewegende beelden, data sets, museale objecten)
functie (bijv. conceptueel model, controlled vocabulary, recordmanagement
doel (bijv. beschrijvende metadata, metadata voor wrappers, rechtenadministratie

De kracht of het belang van een standaard is ook gevisualiseerd op basis van de mate van gebruik, het doel waarvoor de standaard is ontworpen en de geschiktheid voor dat doel of die categorie.

Voor een interactieve versie kllik hier.

De PDF-poster van deze visualisatie.

Het Glossary bij de poster (eveneens in PDF)

Digital Humanities

Vandaag een intrigerend overzicht van wat ‘Digital Humanities’ is op basis van een seminar hierover bij de Columbia University in april 2011. Volgens de bijgevoegde tekst gaat het seminar over het volgende:

‘Digital humanities scholars are a diverse group whose work is the result of cross-pollination among humanities scholarship, computer science, and digital media. Many well-known digital humanities projects apply tools borrowed from computer science—such as data-mining or geographic information systems—to works of literature, historical documents, and other materials traditionally in the domain of the humanities.

What do digital humanities scholars see as the potential of this interdisciplinary field?

And what are the important theoretical and methodological contributions digital humanities can offer to both the humanities and the sciences ?

Panelists: Daniel J. Cohen, Assoc. Professor of History and Director of the Center for History and New Media (CHNM) at George Mason University.

Federica Frabetti, Senior Lecturer in the Communication, Media, and Culture Program at Oxford Brookes University.

Dino Buzzetti recently retired from the Dept. of Philosophy at the University of Bologna’.

Een interessant uitstapje naar een multidisciplinair domein. Het duurt ongeveer 2 uren. Dat is een hele zit, maar het is absoluut de moeite waard!

Managing historical collections with IT

Een verhaal van David de Lorenzo van de Bancroft Library (februari 2012):

‘The scope of collection management activities with archival collections have changed and broadened due to advances in technology. With the advent of desktop computing, born-digital records have challenged the long-held precepts of recordkeeping and preservation. Digital imaging and conversion of traditional communication formats has allowed vast quantities of ‘hidden’ materials to be shared with a wider and more diverse audience through the Internet.

Various technological solutions have arisen to manage and make accessible archival collections, some successful and some not. The presentation will review the major technological achievements to date and discuss current trends and future possibilities. This conversation will include a review of mass digitization efforts, the application of Library of Congress MARC 21 and EAD XML, open-source collection management tools like Archivist’s Toolkit, current developments in Electronic Document/Records Management Systems (EDRMS), the potential of digital forensics, as well as, the role of digital curation, the continuum model, and other theoretical advances’.

Een boek dat de geschiedenis had kunnen veranderen…

Het verhaal van een boek dat de geschiedenis had kunnen veranderen. Voor de leek is het niets meer dan een klein en relatief nietszeggend Byzantijns gebedenboek, dat echter door Christies voor 2 miljoen dollar werd verkocht. Want nauwelijks zichtbaar onder de gebeden was een uniek geschrift leesbaar, woorden die bijna tweeduizend jaren verloren waren geacht.

De tekst is het enige geschrift van een van ‘s wereld grootste geesten: Archimedes, een wiskundig genie, die zijn tijd eeuwen vooruit was. Het was verborgen in een bibliotheek in het Midden Oosten voor meer dan duizend jaren, overschreven, uit elkaar gehaald, beschilderd, versneden en weer aan elkaar gelijmd. Het geschrift maakt duidelijk hoe geniaal revolutionair Archimedes was. Dit boek is vooral zo belangrijk omdat de wiskundige hierin vastlegde hoe hij tot zijn ideeen kwam.

De documentaire is een knap staaltje historisch onderzoek naar de oorsprong en geschiedenis van een spectaculaire archiefbron.

Ik heb tevens een TED Talk over dit oude handschrift toegevoegd van William Noel, directeur van het Kislak Center for Special Collections, Rare Books and Manuscripts en het Schoenberg Institute for Manuscript Studies van de University of Pennsylvania.

Manuscripten Timbuktu grotendeels gered

Terwijl de radicale moslims lagen te slapen in de historische bibliotheek van het Malinese Timboektoe, haalde de lokale bevolking in het diepste geheim de eeuwenoude en kostbare manuscripten naar buiten. Maandenlang brachten ze zo document na document in veiligheid. Voor zover bekend is vrijwel de gehele kunstschat nu gered, op de inhoud van één enkele kamer na, die in januari uitbrandde.

Dat zegt directeur Christa Meindersma van het Prins Claus Fonds. De organisatie hielp bij de redding. Het Fonds betaalde onder meer mee aan de hutkoffers waarin de documenten werden verstopt, de telefoons en de auto’s voor de Malinezen die de actie uitvoerden, en voor hun eten onderweg.

Meindersma zegt niet hoeveel manuscripten precies uit Timboektoe zijn gehaald en waar de documenten nu zijn. Ze geeft wel aan dat de documenten in Timboektoe in dozen waren opgeslagen. De manuscripten werden eruitgehaald, de dozen bleven staan, waardoor de extremisten niet doorhadden dat het erfgoed onder hun ogen verdween. De reddingsactie riep onder de lokale bevolking een gevoel van saamhorigheid op. ‘Kooplieden hielpen bijvoorbeeld om de documenten verder te brengen’, aldus Meindersma. Continue reading →

Bean en vernietiging

De woorden schieten hier te kort. Kijk in onderstaande video hoe Mr. Bean vernietiging van cultureel erfgoed een wat andere inhoud geeft….

Digitaal proefschrift over adaptieve hyperlinks

David Smits, een promovendus van de Technische Universiteit Eindhoven, is gepromoveerd op een online proefschrift over het gebruik van adaptieve hyperlinks. De promotiecommissie van de promovendus raadpleegde zijn proefschrift via een tablet. Dit is tot op heden een ongebruikelijke manier. Vorm en inhoud vallen in dit proefschrift samen. Smits ontwikkelde een adaptieve webserver die gegevens van een gebruiker opslaat en vervolgens informatie op maat levert. Elk lid van de promotiecommissie kreeg dan ook een gepersonaliseerde versie van het ‘proefschrift’ aangeboden.

Bij het gebruik van hyperlinks moet het idee in lineaire volgorde te lezen overboorrd. Hoofdstukken staan niet keurig in een rij, maar zijn gelaagd en verweven. Wel moet voorkomen worden dat een gebruiker van hypermedia verdwaalt in navigatievrijheid. Er zijn hulpmiddelen ontwikkeld die lezers door de teksten en het beeldmateriaal heen loodsen. Het gaat om adaptieve systemen die een gebruiker aansturen op basis van zijn kunde, interesse en doelstellingen.

Continue reading →

KB en NA samen: eindelijk KNAB ?

De Koninklijke Bibliotheek, nationale bibliotheek van Nederland, en het Nationaal Archief zullen samengevoegd worden tot één organisatie. Dat heeft het kabinet op 23 december besloten op voorstel van staatssecretaris Zijlstra (OCW). De samenvoeging is een logisch vervolg op de verregaande samenwerking tussen beide instellingen, en is in lijn met het streven van het kabinet naar een compacte rijksoverheid. 1 juli 2013 is de geplande invoerdatum van de nieuwe organisatie.

Het NA en de KB werken al op verschillende fronten samen. Zo voeren ze gezamenlijk Metamorfoze uit, het digitaliseringsprogramma tot behoud van het papieren erfgoed, en werken ze al jaren samen in conserveringsonderzoek. In 2005 opende prins Willem-Alexander de tentoonstellingsruimte De Verdieping van Nederland waarin beide instellingen al diverse spraakmakende exposities van hun schatten hebben getoond.

Continue reading →

Wikipedia als goudmijn

Nederlandse bibliotheken geven duizenden euro’s uit aan boeken waarvan de inhoud door uitgevers gewoon van het internet is geplukt.

Even een stel Wikipedia-artikels bij elkaar pakken, het zaakje uitprinten, een kaftje eromheen, en klaar is Kees. Uitgeverij VDN heeft op deze manier al 850.000 verschillende boeken uitgegeven, allemaal gevuld met Wikipedia-informatie, die voor iedereen gratis en voor niks is te raadplegen. Dankzij ‘Printing on demand’, waarbij een boek pas wordt gedrukt als het is besteld, is de voorraad nul, en de winst gigantisch. De meeste ‘boeken’ gaan voor rond de honderd euro per stuk naar de klant.

Continue reading →

Sluiting van bibliotheken problematisch

15 februari 2011

De dreigende sluiting van relatief veel bibliotheken in Nederland is een sociale ramp. Dat stelt de Rotterdamse ontwikkelingspsycholoog en schrijfster Joke van der Zwaard. Zij vindt bibliotheken belangrijke ontmoetingsplaatsen, zoals ook buurtwinkels bijdragen aan publieke vertrouwdheid. Gemeenten subsidiëren voor 90 procent de bibliotheken in Nederland. Het kabinet adviseerde weliswaar bibliotheken te ontzien in bezuinigingsplannen, maar dat advies wordt door veel gemeenten niet opgevolgd. Volgens de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) worden van de ruim duizend vestigingen in Nederland ruim driehonderd gesloten. De Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) zal waarschijnlijk vijf tot zes van de 28 vestigingen moeten sluiten. In oktober werd bekend dat de gemeente een miljoen euro wil bezuinigen op de bibliotheken, maar de stadsdelen schroeven de subsidie met nog eens 3,5 miljoen terug, op een totaal van dertig miljoen.

Continue reading →

Open Access verplicht bij Erasmus Universiteit

27 januari 2011

Per 1 januari 2011 is Open Access de norm bij de Erasmus Universiteit (EUR): dan moeten alle medewerkers hun publicaties beschikbaar stellen voor de ‘repository’, een digitale bewaarplaats. In september werd het initiatief van de EUR bekend en sinds kort is het zo ver: in principe zijn alle publicaties van wetenschappers van de universiteit in de ‘repository’ beschikbaar voor iedereen. ‘Sinds 2006 moeten promovendi hun proefschrift indienen bij onze repository RePub”, vertelt rector magnificus Henk Schmidt. ‘We hebben toen afgesproken dat dit mettertijd ook zou gelden voor andere publicaties van medewerkers. Maar een datum was eigenlijk nooit genoemd. Nu dus wel: sinds kort is iedereen verplicht om de auteursversie van zijn boek of artikel aan te leveren’. Schmidt is een groot voorstander van Open Access: vrije beschikbaarheid van wetenschappelijke informatie. ‘Een paar jaar geleden was ik op de Universiteit van Kano in Noord-Nigeria. Daar is vrijwel geen geld voor tijdschriften, boeken of databanken. Veel van de medewerkers zijn opgeleid in Oxford, maar wanneer ze terugkeren, verliezen ze meteen de aansluiting met het wetenschappelijk debat. En dat terwijl ze een enorme expertise hebben op gebieden als AIDS en malaria’.

Continue reading →

Versnelling van Europeana

25 november 2010

Eurocommissaris Neelie Kroes (Digitale Agenda) liet zich onlangs in lovende woorden uit over Europeana. ‘Europeana is een schitterend voorbeeld van hoe samenwerking op Europees niveau ons aller leven kan verrijken. 14 miljoen online beschikbare objecten is goed nieuws voor alle internetgebruikers die toegang willen tot cultureel materiaal uit Europa’s bibliotheken, musea en archieven’, aldus Kroes. Kroes wil echter dat het proces van digitaliseren en toegankelijk maken uitgebreid en versneld wordt. ‘Maar Europeana zou nog beter kunnen zijn als meer culturele instellingen hun collecties zouden digitaliseren en ze via dit Europese portaal toegankelijk zouden maken’. Daartoe heeft de Europese Commissie een ‘reflectiegroep’ in het leven geroepen. Het Comité des Sages onderzoekt hoe Europeana sneller gevuld kan worden. Begin 2011 zal de reflectiegroep verslag doen.

Continue reading →

Archief van Ernest Hemingway online

14 oktober 2010

Het archief van de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway in de Cubaanse hoofdstad Havana wordt gedigitaliseerd en online beschikbaar gesteld. Dat gebeurt in het John F. Kennedy Presidential Library & Museum in Boston. EMC levert de benodigde hard- en software. Dit wordt mogelijk gemaakt door de non-profit organisatie Finca Vigia Foundation. Deze stichting, vernoemd naar het huis van Hemingway nabij Havana, wordt ondersteund door een initiatief van EMC voor archieferfgoed. Dit goede doel digitaliseert en archiveert documenten van historische waarde ten behoeve van onderzoek en onderwijs. Hemingway woonde tussen 1940 en 1960 in zijn huis Finca Vigia, dat vlakbij de Cubaanse hoofdstad Havana ligt. Na de Cubaanse revolutie van 1959 liet hij alles achter en pleegde in de Noord-Amerikaanse staat Idaho in 1961 zelfmoord. Sindsdien hebben de communistische machthebbers onder leiding van Fidel Castro via een staatsinstelling zich ontfermd over het archief van de Amerikaanse schrijver.

Continue reading →

Mogen Nazikranten in het digitale krantenarchief ?

13 augustus 2010

De Koninklijke Bibliotheek maakte enige tijd geleden bekend vier Nederlandse eeuwen kranten beschikbaar te gaan stellen op kranten.kb.nl. Momenteel is er echter een discussie gaande. Wat te doen met controversiële teksten, zoals bijvoorbeeld nazistische teksten in de NSB-krant Volk en Vaderland of teksten in De Misthoorn, een antisemitische krant die rond de Tweede Wereldoorlog in Nederland verscheen ? Mag de Koninklijke Bibliotheek (KB) die kranten ook digitaal beschikbaar stellen ? Op die vraag is het antwoord nog niet zo helder. Justitie heeft de bibliotheek gewaarschuwd. Het publiceren van de kranten met nazistische teksten kan door het ministerie van justitie gezien worden als haatzaaierij. In dat geval zou de bibliotheek voor de rechter kunnen worden gedaagd zodra het de kranten op internet heeft gezet. De kranten zijn momenteel al wel fysiek op te vragen bij de bibliotheek. Bezoekers van de bibliotheek krijgen de kranten echter pas te zien nadat ze een verklaring hebben ondertekend. Dit om bijvoorbeeld te voorkomen dat (kinderen van) NSB’ers onverwachts geconfronteerd worden met mensen die hen ter verantwoording roepen over verleden.

Continue reading →

Bibliotheken en Google slaan handen ineen

15 juli 2010

Meer dan 160.000 rechtenvrije boeken uit de 18e en 19e eeuw worden gescand en vrij toegankelijk gemaakt via Google Books, de websites van de KB en Europeana. Bas Savenije, directeur van de KB, en Philippe Colombet, manager European Strategic Partnerships van Google, sluiten een overeenkomst voor het digitaliseren door Google van minstens 160.000 boeken uit de KB-collectie. Aangezien er op deze boeken geen auteursrecht meer rust, vallen ze in het publieke domein. De gedigitaliseerde boeken zullen volledig doorzoekbaar en gratis toegankelijk worden gemaakt via Google Books, de verschillende websites van de KB en te zijner tijd via Europeana. De boeken die worden gescand vertegenwoordigen het merendeel van de rechtenvrije collectie van de KB. Deze werken vormen een belangrijke toevoeging op de rechtenvrije boeken die al zijn gedigitaliseerd en doorzoekbaar gemaakt in Google Books. De collectie omvat historische, juridische en maatschappelijke Nederlandse publicaties uit de 18e en 19e eeuw die van groot nut zullen zijn voor wetenschappers en onderzoekers, zowel binnen het Nederlandse taalgebied als in de rest van de wereld. De KB maakte begin dit jaar haar ambitie bekend om alle Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften vanaf 1470 te digitaliseren. De overeenkomst tussen de KB en Google vormt onderdeel van de strategie van de bibliotheek om deze ambitie te realiseren en dient daarnaast ter aanvulling van haar eigen digitaliseringsinitiatieven. De overeenkomst volgt op vergelijkbare samenwerkingsverbanden tussen Google en organisaties zoals de Universiteit van Harvard, de Bodleian Library van de Universiteit van Oxford, het Italiaanse ministerie van Cultuur, de nationale bibliotheken van Italie in Rome en Florence en de nationale bibliotheek van Oostenrijk.

Continue reading →

Bibliotheek gaat digitaal

13 juli 2010

De bibliotheek van de faculteit Engineering van Stanford University doet 85 procent van haar papieren publicaties weg. Na de verbouwing van de bibliotheek, die in augustus voltooid wordt, zal de Engineering Library nog maar 20.000 papieren boeken bevatten. De schappen met tijdschriften zullen grotendeels leeg blijven. De nieuwe bibliotheek zal zeven dagen per week en 24 uur per dag toegang bieden tot 12.000 digitale tijdschriften en 40.000 ebooks. De afgelopen vijf jaar heeft de Engineering Library onderzocht hoe vaak boeken werden uitgeleend. Een groot deel van de boeken bleek nauwelijks geraadpleegd te worden. Volgens Michael Keller, de directeur van de UB van Stanford, zal de bibliotheek in de toekomst waarschijnlijk helemaal geen boeken meer bevatten. Dat zegt Keller in een interview met National Public Radio (NPR). De docenten gebruiken al overwegend ebooks. Digitale boeken hebben volgens de docenten als voordeel dat ze het lesmateriaal en de opdrachten vaker kunnen actualiseren.

Continue reading →