7 januari 2010
Ik kom even terug op de kerstboodschap van koningin Beatrix. Het is wel even ‘over tijd’, maar ze raakt wel een ‘heikel’ onderwerp. Mijn opinie is wellicht niet bekend, maar ik sta op het standpunt dat ‘media’ an sich niet ‘social’ zijn, maar dat het gebruik van het medium wel degelijk sociale aspecten met zich meebrengt. Of dat positieve of negatieve sociale gevolgen zijn laat ik hier buiten beschouwing. Duidelijk is dat het ‘sociale verkeer’ op de sociale netwerken een individueel tintje heeft, dat als expressie van de tijd eigenlijk vanzelfsprekend is. Wat heeft Beatrix nu eigenlijk gezegd ? ‘De moderne mens lijkt weinig aandacht te hebben voor de naaste. Nu is men vooral met zichzelf bezig. We zijn geneigd van de ander weg te kijken en onze ogen en oren te sluiten voor de omgeving. Tegenwoordig zijn zelfs buren soms vreemden. Je spreekt elkaar zonder gesprek, je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer. Persoonlijke vrijheid is los komen te staan van verbondenheid met de gemeenschap. Maar zonder enig ‘wij-gevoel’ wordt ons bestaan leeg. Met virtuele ontmoetingen is die leegte niet te vullen; integendeel, afstanden worden juist vergroot. Het ideaal van het bevrijde individu heeft zijn eindpunt bereikt. We moeten trachten een weg terug te vinden naar wat samenbindt’. Waar dit eigenlijk op neer komt is dat de koningin vooral problemen heeft met het individualistischer worden van de maatschappij.
Sociale media hebben het individualistischer worden van de maatschappij niet veroorzaakt. De jaren na 1980 zetten die trend naar individualisering in, overigens van ganser harte ondersteunt door de overheid. Die immers was er als de kippen bij om onze sociale voorzieningen volledig te individualiseren. Denk aan de AOW en de problemen, zoals pensioengaten, die daaruit voortkwamen ! Dat mensen minder met hun buren praten is heel vervelend, maar niet de schuld van media als Hyves, Twitter of Facebook. Dat heeft te maken met het feit dat we niet meer op buren aangewezen zijn voor heel veel zaken die vroeger in 'goed nabuurschap' werden geregeld. Sinds we ons individueler kunnen verplaatsen (met name met de auto) kunnen we bij familie of vrienden vragen neerleggen of op de koffie gaan. Daar hebben we de buren niet meer voor nodig. De telefoon heeft er ook aan bijgedragen dat we minder op burenhulp zijn aangewezen. Onze netwerken zijn door deze technische innovaties groter geworden, ontwikkelen zich anders dan voorheen, zijn meerkleuriger en vaak internationaal. En het Internet zorgt ervoor dat we die netwerken makkelijker kunnen onderhouden. De koningin zou veel meer nadruk moeten leggen op de samenbindende krachten van Internet en sociale media, passie, belangstelling, problemen of belangen. Sociale media maken het veel makkelijker om gelijkgezinden te vinden, maken contact maken en houden eenvoudiger, bevorderen kennisdeling, planning, culturele ontwikkeling e.d. En hierbij kunnen de negatieve aspecten van de netwerken (identiteitsdiefstal, digitale criminaliteit) tegen afgezet worden. Als een ding duidelijk is geworden de afgelopen maanden, dan is het dat sociale netwerken de mensen dichter bij elkaar brengen, niet van elkaar verwijderen. De koninging zou eerder de overheid moeten verwijten niet gebruik te maken van deze middelen om de communicatie met de burgers te verbeteren. Inloopavonden, inspaakbijeenkomsten en ook verkiezingen met een rood potlood werken niet meer zo goed als ze ooit deden. Dat ik mijn buren niet in mijn netwerken betrek, heeft meer te maken met het feit dat ze daarin niet passen dan dat ik het geen aardige mensen zou vinden. De koningin heeft wel gelijk dat we de burencontacten niet met het waswater moeten weg laten stromen. Het is altijd handig de buren te kennen. En als het leuk is….. Maar we (en ook de koningin) moeten wel erkennen dat de wereld verandert, dat gemeenschappen anders van karakter worden en vaak niet meer lokaal te positioneren zijn, al is het even waar dat ik menig lid van mijn virtuele netwerk ook wel eens (en soms meer geregelder dan dat) in de kroeg of op een congres ontmoet. Het 'probleem' van 'social networking' is vooral dat je zelf mee moet doen om te ervaren wat het inhoudt. En daar heeft Beatrix nog geen enkele ervaring mee. Misschien dat dat zou helpen….
